چرا باید افتادگی رحم را جدی بگیریم؟ درمان افتادگی رحم و مثانه

افتادگی رحم و مثانه یکی از مشکلات شایع در میان زنان، به ویژه پس از زایمان یا در دوران یائسگی است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بافت‌های حمایتی ناحیه لگن ضعیف شده و باعث می‌شود رحم یا مثانه به سمت پایین حرکت کنند. این عارضه می‌تواند به مشکلاتی نظیر درد، ناراحتی، اختلال در عملکرد ادراری و حتی مشکلات جنسی منجر شود.

از آنجا که افتادگی رحم و مثانه می‌تواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی زنان داشته باشد، جدی گرفتن این موضوع بسیار مهم است. درمان‌های مختلفی برای این عارضه وجود دارد، از جمله تمرینات تقویتی، تغییرات در سبک زندگی، و در موارد شدیدتر، جراحی. با تشخیص به موقع و درمان مناسب، می‌توان به بهبود کیفیت زندگی و سلامت عمومی زنان کمک کرد و از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری نمود. به همین جهت در ادامه قصد داریم تا شما را بیشتر با این موضوع آشنا سازیم، پس با ما همراه شوید.

افتادگی رحم چگونه رخ می‌دهد؟

زمانی افتادگی رحم اتاق می‌دهد که بافت‌های حمایتی و عضلات ناحیه لگن ضعیف شوند و نتوانند به درستی رحم را در موقعیت طبیعی خود نگه دارند. این وضعیت معمولاً در نتیجه عواملی مانند زایمان‌های متعدد، افزایش سن، و تغییرات هورمونی در دوران یائسگی ایجاد می‌شود.

در طول زایمان، فشار زیادی به ناحیه لگن وارد می‌شود که می‌تواند به بافت‌های حمایتی آسیب برساند. همچنین، افزایش وزن و چاقی می‌تواند فشار بیشتری به ناحیه لگن وارد کند و خطر افتادگی را افزایش دهد. برخی از زنان ممکن است به طور ژنتیکی مستعد این مشکل باشند.

انواع افتادگی یا پروپلاس رحم

افتادگی رحم به عنوان یک مشکل شایع در میان زنان، بر اساس شدت و علائم آن به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شود:

• افتادگی رحم درجه: در این مرحله، گردن رحم به سمت کانال واژن جابه‌جا می‌شود و به قسمت فوقانی واژن نزدیک می‌گردد، اما هنوز به طور کامل وارد کانال واژن نشده است.
• افتادگی رحم درجه ۲: در این نوع افتادگی، گردن رحم به سمت پایین واژن جابه‌جا می‌شود و در این وضعیت، گردنه رحم به داخل کانال واژن رفته است و از آن خارج نشده است.
• افتادگی رحم درجه ۳: در این مرحله، رحم به پایین‌ترین نقطه واژن سقوط می‌کند و فرد دچار بیرون‌زدگی در ناحیه واژینال می‌شود. در این حالت، گردنه رحم به راحتی قابل مشاهده است و در برخی موارد ممکن است گردن رحم از واژن خارج شود.
• افتادگی رحم درجه ۴: این نوع افتادگی، که به عنوان شدیدترین شکل پرولاپس رحم شناخته می‌شود، به حالتی اشاره دارد که دهانه رحم به طور کامل از واژن خارج می‌شود. این وضعیت که به نام «پروسیدنشیا» (procidentia) نیز شناخته می‌شود، نیاز به مداخله جراحی فوری دارد. در این شرایط، اگر تمام رحم از بدن خارج شود و رباط‌های حمایتی آن آسیب دیده باشند، دکتر متخصص زنان ممکن است مجبور به انجام عمل تخلیه رحم گردد.

علائم افتادگی رحم

• احساس سنگینی یا فشار در ناحیه لگن
• درد یا ناراحتی در ناحیه کمر
• بیرون‌زدگی یا احساس وجود یک توده در ناحیه واژن
• مشکلات ادراری مانند بی‌اختیاری یا نیاز مکرر به ادرار کردن
• اختلال در عملکرد جنسی و درد در حین رابطه جنسی
• تغییرات در عادات روده‌ای، مانند یبوست
• احساس ناپایداری یا عدم کنترل در ناحیه لگن
• افزایش علائم در هنگام ایستادن یا فعالیت‌های بدنی

آیا بیماری‌های دیگری نیز می‌توانند منجر به افتادگی رحم شوند؟

افتادگی رحم ممکن است به دلیل اختلالات ناشی از ضعف در ساختارهای حمایتی دستگاه لگنی به وقوع بپیوندد. برخی از بیماری‌هایی که می‌توانند به افتادگی یا پرولاپس رحم منجر شوند عبارتند از:

۱-سیتوسل (Cystocele)

این وضعیت به بیرون‌زدگی دیواره فوقانی واژن و ناحیه‌ای که به مثانه متصل می‌شود، اشاره دارد. سیتوسل می‌تواند علائمی مانند تکرر ادرار، احساس نیاز فوری به ادرار کردن یا حتی مشکلات در تخلیه کامل مثانه را به همراه داشته باشد.

۲-فتق روده (Enterocele)

این نوع فتق زمانی رخ می‌دهد که دیواره پشتی واژن در ناحیه بالایی دچار ضعف شود و بخشی از روده کوچک به داخل واژن نفوذ کند. این وضعیت می‌تواند احساس فشار و کشیدگی در ناحیه واژن ایجاد کند و باعث ناراحتی شود.

۳-رکتوسل (Rectocele)

در این حالت، دیواره پشتی واژن در قسمت پایینی دچار فتق می‌شود و بخشی از رکتوم به داخل واژن برجسته می‌شود. این وضعیت می‌تواند حرکات روده را دشوار کند و در برخی موارد، افراد برای تسهیل دفع مدفوع مجبور به انجام ماساژ واژینال می‌شوند.

این بیماری‌ها با افزایش فشار به عضلات لگن، احتمال بروز مشکلات مختلف را افزایش می‌دهند. بنابراین، در صورت مشاهده هرگونه علامت نگران‌کننده، مراجعه به متخصص زنان بسیار حائز اهمیت است تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود.

عوارض عدم درمان افتادگی رحم چیست؟

عدم درمان افتادگی رحم می‌تواند منجر به عوارض جدی و ناراحت‌کننده‌ای شود که کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عوارض عدم درمان افتادگی رحم عبارتند از:

• درد مزمن: احساس درد و ناراحتی در ناحیه لگن و کمر.
• مشکلات ادراری: بی‌اختیاری ادرار یا نیاز مکرر به ادرار کردن.
• اختلالات جنسی: درد در حین رابطه جنسی و کاهش لذت جنسی.
• مشکلات روده‌ای: یبوست و دشواری در دفع مدفوع.
• افزایش خطر عفونت: احتمال بروز عفونت‌های واژینال و ادراری.
• تأثیر بر کیفیت زندگی: کاهش فعالیت‌های روزمره و مشکلات روحی و روانی.
• پیشرفت بیماری: احتمال بروز افتادگی‌های شدیدتر و نیاز به جراحی.

چگونه افتادگی رحم تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص افتادگی رحم معمولاً از طریق ارزیابی‌های بالینی و معاینات فیزیکی انجام می‌شود. پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی کرده و علائم و نشانه‌های مرتبط را مورد توجه قرار می‌دهد. سپس، معاینه لگنی انجام می‌شود که در آن پزشک به بررسی وضعیت رحم و ساختارهای حمایتی آن می‌پردازد.

در این مرحله، بیمار ممکن است از او خواسته شود در حین معاینه سرفه کند یا به حالت ایستاده قرار گیرد تا تغییرات در موقعیت رحم را مشاهده کنند. در برخی موارد، پزشک ممکن است از ابزارهای خاصی مانند سونوگرافی یا MRI برای بررسی دقیق‌تر وضعیت رحم و ناحیه لگن استفاده کند. این روش‌ها به تشخیص وجود هرگونه آسیب یا ضعف در بافت‌های حمایتی کمک می‌کنند. همچنین، در صورت وجود علائم مرتبط با مشکلات ادراری یا روده‌ای، ممکن است آزمایش‌های اضافی نیز انجام شود.

درمان افتادگی رحم از طریق جراحی

در مواردی که بیمار به شدت دچار افتادگی رحم در درجات سه و چهار باشد، جراحی به عنوان تنها گزینه درمانی مطرح می‌شود. انتخاب نوع جراحی به عواملی نظیر سن بیمار، شدت مشکل، سابقه بارداری و دیگر شرایط بستگی دارد.

نکته مهم: اگر قصد بارداری مجدد دارید، حتماً این موضوع را به پزشک متخصص زنان خود اطلاع دهید، زیرا در این شرایط معمولاً از روش‌های جراحی برای درمان افتادگی رحم استفاده نمی‌شود.

۱-جراحی اصلاحی افتادگی رحم

در این روش، بدون نیاز به خارج کردن رحم، با ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده، رحم به موقعیت اصلی خود بازمی‌گردد. این جراحی به وسیله پیوند و اتصال دوباره بین رباط‌های لگن و بخش پایینی رحم انجام می‌شود و امکان انجام آن از طریق واژن یا شکم وجود دارد. پس از این جراحی، بیمار قادر به بارداری مجدد خواهد بود.

۲- جراحی لاپاروسکوپی

این نوع جراحی، که به عنوان لاپاروسکوپی رحمی شناخته می‌شود، عملی بسیار دقیق است که عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر روش‌های جراحی دارد. در این روش، به جای برش‌های بزرگ، یک لوله نازک با منبع نوری از طریق برش کوچکی وارد شکم می‌شود و پزشک می‌تواند بافت‌های آسیب‌دیده را شناسایی و ترمیم کند. بسیاری از بیماران گزارش می‌دهند که درد این جراحی کمتر از سایر روش‌ها بوده و دوران نقاهت نیز سریع‌تر است.

۳- لیزردرمانی یا لیزر واژینال

گشادی واژن می‌تواند عاملی برای افزایش خطر افتادگی رحم باشد. روش‌های درمانی مانند «رکتوسل» یا «پرینورافی» به منظور تنگ کردن واژن و درمان افتادگی رحم پیشنهاد می‌شوند. این روش‌ها معمولاً به بیماران پیش از انجام عمل هیسترکتومی پیشنهاد می‌شوند. در این جراحی از انواع مختلف لیزر واژن مانند ژولیت و مونالیزا تاچ استفاده می‌شود و باید توسط متخصص زنان انجام گیرد.

شرایط خاصی برای استفاده از لیزر در درمان افتادگی رحم وجود دارد، از جمله:

بیمار نباید دچار افتادگی رحم حاد باشد.

بیمار باید سابقه بارداری و زایمان طبیعی داشته باشد و دچار گشادی واژن و افتادگی رحم باشد.

با این روش، متخصص می‌تواند با استفاده از پرتوهای لیزر به تقویت بافت‌های آسیب‌دیده کمک کند و بهبود قابل توجهی در وضعیت افتادگی رحم ایجاد کند.

۴-جراحی هیسترکتومی

هیسترکتومی به عنوان آخرین راهکار درمانی برای مشکل افتادگی رحم محسوب می‌شود. این عمل تهاجمی است و طی آن رحم از طریق واژن یا شکم خارج می‌شود. این روش بیشتر برای بیمارانی که دچار افتادگی رحم در درجات سه و چهار هستند، انجام می‌شود و پس از آن، بیمار دیگر قادر به بارداری نخواهد بود. هیسترکتومی تنها در شرایطی انجام می‌شود که رحم به طور کامل از واژن خارج شده یا وضعیت بیمار وخیم باشد.

نتیجه گیری

افتادگی رحم یک مشکل شایع در بین زنان است که می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی آن‌ها داشته باشد. مشاوره با دکتر متخصص زنان برای تشخیص صحیح و انتخاب روش‌های درمانی مناسب، از جمله گزینه‌های غیرجراحی، می‌تواند به بهبود وضعیت و افزایش راحتی بیماران کمک کند.