آیا استفاده زیاد از نخ دندان به دندان‌ها آسیب می رساند؟
وقتی صحبت از پاکسازی بین دندان‌ها می‌شود، خیلی‌ها نگرانند که استفاده زیاد از نخ دندان به لثه یا دندان آسیب بزند. پاسخ کوتاه روشن است: خیر، به‌شرطی که تکنیک صحیح رعایت شود. آسیب اغلب ناشی از فشار بیش‌ازحد یا روش اشتباه است، نه از خود نخ‌دندان؛ به‌ویژه وقتی از نخ دندان نازک و لغزنده استفاده کنید، عبور از فضاهای تنگ آسان‌تر شده و احتمال بریدگی یا فشار روی لثه بسیار کمتر می‌شود. در این مطلب، دقیق و خلاصه می‌خوانید چه‌چیزهایی واقعاً خطرسازند و چطور با چند عادت ساده، نخ‌دندان را ایمن و مؤثر به کار ببرید.
چه زمانی نخ‌دندان به‌جای کمک، به لثه آسیب می زند؟
آسیب معمولاً از تکنیک نادرست می‌آید، نه خود نخ‌دندان. رها کردن ناگهانی نخ بین دندان‌ها یا کشیدن آن با حرکت اره‌ای، اغلب منجر به خون‌ریزی و زخم‌های ریز لثه خواهد شد. برای پیشگیری، نخ را کنترل‌شده پایین ببرید و با حرکت ملایم روی دیواره دندان را تمیز کنید.
فشار زیاد و پرتاب کردن نخ
اگر نخ دندان ناگهانی و بدون کنترل رها شود، لثه ضربه می‌بیند و ممکن است خون‌ریزی ایجاد شود. برای جلوگیری از این آسیب، نخ را به‌آرامی و مرحله‌به‌مرحله به فضای بین دندان هدایت کنید. سپس با حرکت ملایم بالا و پایین روی دیواره هر دندان، پلاک و ذرات باقی‌مانده را پاک کنید.
حرکت اره‌ای و شکاف لثه
حرکت رفت‌وبرگشت شدید یا عمودی با نخ‌دندان می‌تواند به لثه آسیب بزند و حتی بریدگی ایجاد کند. در صورت حساسیت یا خون‌ریزی، بهتر است فشار دست و سرعت حرکت را کمتر کنید. نخ را به‌آرامی به سطح دندان بچسبانید و با حرکت کوتاه و کنترل‌شده آن را بالا و پایین ببرید.
نخ نامتناسب با تماس‌های تنگ
نخ‌های ضخیم معمولاً در فضاهای خیلی تنگ بین دندان گیر می‌کنند و باعث می‌شوند فرد با فشار زیاد آن را عبور دهد. این فشار معمولاً به لثه آسیب وارد نموده و گاهی بریدگی ایجاد می‌کند. در چنین شرایطی، انتخاب نخ دندان نازک بهترین راه‌حل برای عبور راحت و ایمن است.
چه زمانی نخ دندان را با ابزارهای دیگر جایگزین کنیم؟
وقتی فاصله بین دندان‌ها خیلی تنگ است، نخ دندان بهترین انتخاب است؛ چون می‌تواند بدون فشار اضافه، ذرات ریز را خارج کند. در مقابل، اگر فاصله‌ها کمی باز باشند، مسواک بین دندانی با سرعت و پوشش بیشتر عمل می‌کند. بنابراین ابزار مناسب را بر اساس شکل واقعی فاصله‌ها انتخاب کنید تا هم تمیزکاری کامل‌تر شود و هم به لثه آسیبی نرسد.
فاصله‌های باز و مسواک بین دندانی
وقتی بین دندان‌ها فضای باز وجود دارد، مسواک‌های بین‌دندانی در مدت زمان کوتاه‌تر، حجم بیشتری از پلاک و ذرات غذا را پاک می‌کنند. انتخاب سایز مناسب اهمیت زیادی دارد؛ برس باید بدون فشار و با کمی گیرکردن عبور کند. این حالت هم پاکسازی کامل‌تری می‌دهد و هم جلوی آسیب به لثه را می‌گیرد.
بریج، ایمپلنت و ارتودنسی
در اطراف ایمپلنت‌ها، زیر پونتیک بریج یا میان سیم‌های ارتودنسی، نخ دندان معمولی به‌تنهایی کارایی کافی ندارد. در این موارد نخ‌های مخصوص مثل سوپرفلاس یا نخ‌های رزوه‌دار طراحی شده‌اند تا راحت‌تر وارد شوند و تمیزکاری دقیق‌تری انجام دهند. ترکیب این نخ‌ها با مسواک بین‌دندانی، بهترین نتیجه را برای کنترل پلاک و جلوگیری از التهاب فراهم می‌کند.
تکنیک صحیح نخ دندان در سه گام
نخ‌دندان کشیدن اگر درست انجام شود، نه‌تنها آسیبی به لثه نمی‌زند بلکه بهترین محافظ در برابر پوسیدگی بین‌دندانی است. مشکل بیشتر افراد این است که یا نخ را با خشونت به لثه فشار می‌دهند یا آن‌قدر سطحی کار می‌کنند که اثری ندارد. این سه گام ساده به شما کمک می‌کند هم ایمن باشید و هم بیشترین فایده را از نخ‌دندان ببرید.
۱. هدایت آرام نخ بین دندان ها
نخ را با حرکات ملایم و کنترل‌شده وارد کنید، نه اینکه آن را ناگهان «پرتاب» کنید. اگر نخ را با فشار شدید پایین بیاورید، لثه ضربه می‌بیند و خون‌ریزی می‌کند. هدف این است که نخ به‌آرامی از نقطه تماس عبور کند و بدون آسیب، به کناره‌های دندان برسد.
۲. شکل C به دور دندان
وقتی نخ پایین رفت، آن را به شکل حرف C به دور هر دندان خم کنید. با این حالت، نخ با سطح بیشتری از دندان تماس پیدا می‌کند و پلاک‌ها و ذرات ریز بهتر جدا می‌شوند. حرکت باید آرام و عمودی (بالا–پایین) باشد، نه رفت‌وبرگشت اره‌ای که باعث بریدن لثه می‌شود.
۳. تکرار برای همه فواصل
این کار را برای دو طرف هر دندان تکرار کنید، حتی پشت آخرین دندان. خیلی‌ها فقط نواحی جلویی را تمیز می‌کنند و عقب دهان را فراموش می‌کنند، درحالی‌که بیشترین پوسیدگی و التهاب معمولاً همان‌جا رخ می‌دهد. در پایان، نخ را به‌آرامی خارج کنید و در صورت نیاز دهان را بشویید.
اشتباهات رایج و راه‌حل سریع
خیلی وقت‌ها افراد تصور می‌کنند که استفاده زیاد از نخ دندان به دندان‌ها آسیب می رساند، در حالی‌که مشکل اصلی روش نادرست استفاده است. این قسمت به شما کمک می‌کند رایج‌ترین خطاها را بشناسید.
۱. فشار بیش‌ازحد روی لثه
اشتباه: وقتی نخ را ناگهانی و با شدت به فضای بین دندان‌ها وارد می‌کنید، لثه ضربه می‌خورد. این کار می‌تواند منجر به خون‌ریزی‌های مکرر و التهاب لثه شود. در درازمدت، لثه حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر خواهد شد.
راه‌حل: نخ را با کنترل کامل و حرکات آهسته پایین ببرید. به جای وارد کردن نیرو، اجازه دهید نخ به‌آرامی بین دندان‌ها جا باز کند. سپس با حرکت ملایم به سمت بالا و پایین، دیواره هر دندان را تمیز کنید.
۲. حرکت اره‌ای و بریدن لثه
اشتباه: یکی از عادات اشتباه، حرکت رفت‌وبرگشت خشن یا اره‌ای است. این کار به‌خصوص در دندان‌های جلویی باعث خراشیدگی و حتی بریدگی لثه می‌شود که درد و بی‌میلی به ادامه‌ی نخ‌دندان را به دنبال خواهد داشت.
راه‌حل: به‌جای حرکت سریع، نخ را به شکل C دور هر دندان خم کنید. با چند حرکت کوتاه و عمودی، پلاک و ذرات غذا را جدا کنید. این روش هم تمیزکنندگی بیشتری دارد و هم مانع آسیب به لثه می‌شود.
۳. استفاده از نخ نامناسب
اشتباه: نخ خیلی ضخیم یا زبر برای فواصل خیلی تنگ میان دندان‌ها مناسب نیست. این نخ‌ها معمولاً گیر می‌کنند و فرد را وسوسه می‌کنند فشار بیشتری وارد کند. این فشار اضافی همان چیزی است که به لثه و مینای دندان آسیب می‌زند.
راه‌حل: در این شرایط بهتر است از نخ دندان نازک و باکیفیت یا نخ‌های مومی‌شده استفاده کنید. این مدل‌ها لغزندگی بیشتری دارند، راحت‌تر عبور می‌کنند و احتمال گیرکردن یا آسیب به لثه را به حداقل می‌رسانند.
۴. عجله یا بی‌نظمی در استفاده
اشتباه: خیلی‌ها استفاده از نخ‌دندان را در کمتر از یک دقیقه انجام می‌دهند یا فقط به دندان‌های جلو بسنده می‌کنند. این عادت باعث می‌شود نواحی پشتی دهان به‌ویژه دندان‌های آسیاب همیشه در معرض پوسیدگی و التهاب باقی بمانند.
راه‌حل: روزانه فقط ۲ تا ۳ دقیقه زمان بگذارید و مطمئن شوید دو طرف تمام دندان‌ها، از جلو تا عقب، تمیز شده‌اند. تمرکز روی دندان‌های آسیاب اهمیت ویژه‌ای دارد، چون تجمع پلاک در این نواحی بیشتر است.
